24 april 2020 Vakantie gecanceld. Moet u genoegen nemen met een reisvoucher?

We komen terug op onze eerdere nieuwsbrief waarbij we de gevolgen van het Coronavirus op uw reis bespraken. We stellen vast dat veel gedupeerde reizigers een reisvoucher krijgen aangeboden door hun reisorganisator of luchtvaartmaatschappij. Maar moet u hiermee genoegen nemen?

Om te kunnen antwoorden op deze vraag moet een onderscheid gemaakt worden tussen 1. pakketreizen (waarbij twee of meer reisdiensten worden aangeboden, bv. vlucht en accommodatie of accommodatie en huurauto ter plaatse), 2. situaties waar alleen een vlucht werd geboekt en 3. deze waar enkel accommodaties (bijv. enkel alleen hotelverblijf) werd geboekt.

• Pakketreis

In principe bepaalt de Pakketreizenwet – die gebaseerd is op Europese regelgeving –dat de reisorganisator die een pakketreis voor aanvang annuleert, alle betaalde bedragen dient terug te betalen .

Onder normale omstandigheden kan, maar moet de reiziger dus geen genoegen nemen met een door de organisator of doorverkoper voorgestelde reisvoucher.

Daar de reissector vanzelfsprekend hard getroffen wordt door de Coronacrisis, werd bij ministerieel besluit van 19 maart 2020 voorzien dat reizigers die hun pakketreis ingevolge de huidige Covid-19-crisis geannuleerd zien, toch genoegen moeten nemen met een tegoedbon als compensatie.

Ondanks de wellicht goede bedoelingen van de bevoegde minister van economie, kan men bij ministerieel besluit echter niet afwijken van het recht op terugbetaling dat bij wet voorzien is. Temeer omdat de Pakketreizenwet de omzetting is van een Europese Richtlijn die eveneens in een recht op terugbetaling voorziet.

Inmiddels werd het ministerieel besluit van 19 maart 2020 dan ook reeds bij een nieuw ministerieel besluit van 3 april 2020 aangepast, waarbij thans wordt voorzien in een wachtperiode van 12 maanden. Een organisator die ingevolge Covid-19 een pakketreis annuleert, mag er dus voor kiezen om een reisvoucher aan te bieden aan de reiziger, die één jaar geldig is. Indien de reiziger deze tegoedbon niet binnen het jaar na uitgifte heeft gebruikt, dan kan hij echter alsnog terugbetaling vragen. De reisorganisator dient dan binnen de zes maanden na dit verzoek, de reiziger alsnog integraal terug te betalen..

Hoewel deze aanpassing nog steeds voor kritiek vatbaar lijkt, heeft u als gedupeerde reiziger aldus wel degelijk nog steeds recht op integrale terugbetaling. U zal hiervoor wel enig geduld moeten uitoefenen.

• Vlucht vanuit of naar een Europese luchthaven

Reizigers die uitsluitend een vliegtuigticket boeken, vallen echter niet onder toepassing van de Pakketreizenwet. Voor zover de luchthaven van vertrek of aankomst binnen de Europese Economische Ruimte ligt, vallen zij wel onder het toepassingsgebied van de Europese Passagiersverordening.

Deze Verordening voorziet dat passagiers die hun vlucht geannuleerd zien, de keuze hebben tussen :

• ofwel terugbetaling binnen de zeven dagen,
• ofwel een retourvlucht naar het eerste vertrekpunt zodra zulks mogelijk is, hetzij een andere vlucht onder vergelijkbare vervoersvoorwaarden naar hun eindbestemming (bij eerste gelegenheid / op latere datum naar keuze volgens beschikbaarheid).

Compensatie middels tegoedbon is enkel en alleen mogelijk, indien de passagier zich hiermee uitdrukkelijk en schriftelijk akkoord verklaart. Anderzijds heeft de passagier de optie om de terugbetaling te weigeren, en een latere vlucht te eisen.

Ondanks het feit dat de Europese wetgever hogere bescherming nastreefde van de reizigers die een pakketreis boeken –welke meestal meer betalen aan dezelfde organisatie als passagiers die slechts een vlucht boeken – dient te worden vastgesteld dat deze laatste categorie van passagiers wél onmiddellijke terugbetaling van hun vliegtuigticket kunnen eisen.

In tegenstelling tot de reisorganisatoren / doorverkopers van pakketreizen die hun kredietwaardigheid dienen te garanderen door een verzekering af te sluiten die het insolvabiliteitsrisico dekt, bestaat echter voor de luchtvaartmaatschappij geen dergelijke waarborg. Verscheidene kleinere luchtvaartmaatschappijen dienden de boeken inmiddels reeds neer te leggen, zodat de effectieve terugbetaling van uw vliegtuigticket of verzilvering van een tegoedbon lijkt af te hangen van de solvabiliteit van de luchtvaartmaatschappij.

• Hotel of vakantiewoning

Met betrekking tot de huur van vakantiewoningen of geboekte hotelkamers bestaan geen uniforme Europese voorschriften. De regeling hangt dus af van het (meestal lokale) recht.

Naar Belgisch recht zou de eigenaar – verhuurder zich op overmacht kunnen beroepen om de uitvoering van zijn verplichtingen tijdelijk op te schorten of definitief te beëindigen, (bv. het geboekte hotel dient van overheidswege te sluiten).

De wettelijke overmachtsregels zijn van aanvullend recht, zodat men in het contract anders kan overeenkomen. Zo kan in de overeenkomst worden bepaald wat precies als overmacht wordt beschouwd (bv. of epidemie/pandemie er al dan niet onder valt) en wat de gevolgen daarvan zijn (bv. kan het contract ontbonden worden, onder welke voorwaarden, etc.).

Of de Covid-19-crisis effectief een overmachtssituatie uitmaakt, hangt dus in eerste instantie af van zowel de feitelijke omstandigheden (bv. geldt er een sluitingsplicht, wanneer werd het contract aangegaan, etc.) als van de contractuele bepalingen.

Let wel, dat u als consument (in België) in relatie met professionele verhuurders veelal een beroep zal kunnen doen op de consumentenbescherming voorzien in Boek VI van het Wetboek van Economisch Recht. Elk zgn. onrechtmatig contractueel beding is verboden en nietig. Een contractuele bepaling die u als consument verplicht om een verbrekingsvergoeding te betalen indien u het contract opzegt omwille van overmacht (bv. u mag zich niet verplaatsen naar de vakantiewoning gelegen aan de kust), wordt in ieder geval als onrechtmatig beschouwd. Deze consumentenbescherming geldt echter niet in contracten met niet-professionele verhuurders (bijv. iemand die zijn eigen appartement aan zee verhuurt via Airbnb).

Indien de ene partij zich op overmacht beroept (om haar verbintenissen niet uit te voeren), dient echter ook de andere partij haar ‘wederprestatie’ niet uit te voeren. Indien bijv. het hotel zich op overmacht beroept om uw verblijf te annuleren, dan kan de reiziger natuurlijk ook de eigen betaling inhouden. Indien u in het laatste voorbeeld al tot betaling overging en het hotel u slechts de mogelijkheid laat nadien om een nieuw verblijf te boeken, op latere datum, dient u in eerste instantie na te gaan of het contract deze vorm van compensatie voorschrijft.

Voor zover het contract hieromtrent niets bepaalt, kan u principieel aandringen op effectieve terugbetaling.

Let wel, het voormelde geldt dus alleen als het Belgisch recht van toepassing is. Indien u bijv. een hotel in Turkije geboekt heeft rechtstreeks op de website van het hotel, zal het voormelde mogelijks niet van toepassing zijn, maar zal u mogelijks rekening moeten houden met het Turks recht.